به گزارش ایرنا، سران روسیه و ایالات متحده آمریكا در حالی در شهر 'لاس كابوس' مكزیك با صدور بیانیه مشترك برای حفظ صوری مناسبات كرملین و كاخ سفید كوشیدند كه كارنامه پوتین در دو دوره ریاست جمهوری در پهناورترین كشور جهان حاكی از وجود یك بی ثباتی دایمی و شكننده در سطوح مختلف دوسویه، منطقه ای و بین المللی با آمریكا می باشد.

صدور بیانیه مشترك پوتین و اوباما در لاس كابوس كه به رغم آهنگ مثبت و سازنده آن از نظر محتوای به طور كامل خنثی بود، از سوی تحلیلگران مسایل سیاسی به عنوان اقدامی در راستای اجتناب روسای جمهوری دو كشور از تشدید اختلافات تلقی شد.

به عبارت دیگر سران روسیه و آمریكا در نشست گروه 20 در مكزیك از اصل ابتدایی پزشكی ' به هم آسیب نزنید' پیروی كردند و حضور پوتین و اوباما در این رویداد مهم بین المللی هیچ تاثیر مثبت ملموسی در چشم انداز روابط متشنج و پیچیده مسكو و واشنگتن نداشت.

از سوی دیگر حضور پوتین و اوباما در نشست گروه 20 با توجه به خودداری رییس جمهوری روسیه از حضور در نشست گروه هشت در كمپ دیوید در روزهای نخست بازگشت دوباره وی به كرملین، توجه بسیاری از رسانه های جمعی و صاحبنظران سیاسی را برانگیخت و آنان از احتمال توافق های جدید سران دو كشور در حاشیه نشست جی 20 سخن گفتند.

اما واقعیت در شهر 'لاس كابوس' مكزیك به گونه دیگری رقم خورد و برآیند دیدار و گفت و گوی پوتین و اوباما در نشست جی 20 به صدور بیانیه مشتركی منتهی شد كه از دید كارشناسان امر در محتوای خود چیز تازه ای نداشت و بار دیگر شكاف عمیق حاكم بر مناسبات كرملین و واشنگتن در سطوح مختلف را به بهترین وجه ممكن به تصویر كشید.

هر چند دیدار پوتین و اوباما در حاشیه نشست گروه 20 در مكزیك با توجه به غیبت سه ساله آنان در ملاقات با همدیگر انتظارات زیادی را در مجامع سیاسی جهان دامن زد، ولی در نهایت مشخص شد كه 'مرد آهنین اسلاو'ها همچنین بر موضع خود مبنی بر مخالفت با یكجانبه گرایی 20 ساله آمریكایی ها در دوره بعد از فروپاشی 'دیوار آهنین' پابرجاست و انعطاف پذیری جزیی در مناسبات دوجانبه در بعضی مواقع نیز نه تحولی اساسی در روابط دو كشور، بلكه اقدامی تاكتیكی است.

در واقع پوتین از ابتدای سال 2009 میلادی كه اوباما سفری به مسكو داشت و حاكم پشت پرده روس ها در واكنش به احوالپرسی مودبانه 'كابوی' ها یك نطق سراپا احساسی 45 دقیقه ای با تمركز بر دغدغه های روسیه از اقدامات یكجانبه گرایانه آمریكا ایراد كرد، هیچ دیداری با رییس جمهوری آمریكا نداشته است.

كارشناسان سیاسی با اشاره به تیپولوژی خاص پوتین در عرصه سیاست و ته مایه های برجای مانده از مكتب سیاسی كمونیسم در رویكردهای سیاسی وی می گویند كه مرد شماره

یك روس ها در اصل تمایل چندانی به توسعه روابط با غرب به عنوان رقیب دیرینه كشورش ندارد و این نگاه را به بهترین وجه در یكی از مقاله های تبلیغاتی خود در آستانه ششمین انتخابات ریاست جمهوری روسیه با عنوان 'رویكردهای اوراسیایی' به تصویر كشید.

نگاهی به هشت سال سكانداری پوتین در كرملین در فاصله سال های 2000 تا 2008 میلادی و قبل از تحویل مقام ریاست جمهوری به مدودیف نیز مبین این واقعیت است كه وی همواره در مواجهه با سران كاخ سفید، رویكرد تهاجمی و چالشی در پیش گرفته است، به طوری كه در آخرین دیدارش با بوش پسر در المپیك 2008 پكن نیز از وی خواست جلوی 'میخاییل سكاشویلی' رییس جمهوری گرجستان را كه به گفته روس ها در اوستیای جنوبی به جنگ دامن می زد، بگیرد، درخواستی كه با توجه به سیاست تفرقه افكنانه واشنگتن در منطقه قفقاز هرگز جامه عمل به خود نپوشید.

هر چند دیدار بعدی پوتین و جرج دبلیو بوش در آوریل 2008 میلادی در شهر تفرجگاهی

'سوچی' به ظاهر مثمرثمر بود و دو طرف چارچوب اعلامیه ای در زمینه روابط دوجانبه را امضا كردند كه بعدها پایه و اساس سیاست محتوم به شكست 'نوسازی' شد، ولی بهار دوستی مسكو و واشنگتن خیلی زود خزان شد و تابستان همان سال به دنبال وقوع جنگ یك هفته ای میان روسیه و گرجستان بر سر اوستیای جنوبی كه گفته می شد ردپای تحریك آمیز غرب به سركردگی آمریكا درآن به چشم می خورد، روابط كرملین و كاخ سفید دستخوش تغییرات منفی شدید شد.

تحلیلگران سیاسی با اشاره به آموزه های سیاسی ملهم از مكتب كمونیسم پوتین می گویند وی به خوبی می داند كه جبهه غرب به فرماندهی امریكا با پیشینه هفت دهه تلاش برای فروپاشی نظام كمونیسم هرگز حاضر نخواهد شد كوچك ترین امتیازی به مسكو در مناسبات دوجانبه، منطقه ای و بین المللی بدهد و واشنگتن تنها به دنبال آن است كه با استفاده از مواقعیت های مختلف روسیه را فریب بدهد.

شاید بتوان رگه های سیاست گزاری خارجی ضدروسی آمریكا را در اولویت های راهبردی دولت بوش پسر یافت كه به دلیل همزمانی دوره ریاست جمهوری وی با سكانداری پوتین در كرملین، تاثیرات ماندگاری بر رویكردهای آتی سیاست خارجی كرملین در سال های سپری شده بر جای گذاشته است.

در واقع دو راهبرد اساسی و پایه ای دولت آمریكا در دوره زمامداری بوش پسر مبنی بر كشاندن گرجستان و اوكراین به مدار ناتو و طرح استقرار سپر دفاع موشكی آمریكایی در قاره اروپا، تاثیر مستقیم و غیرقابل انكاری بر منافع و امنیت روسیه داشت و جنگ یك هفته ای مسكو و تفلیس در تابستان 2008 میلادی ترجمه حال راهبردهای سیاست خارجی واشنگتن در عالم عمل بود.

از این منظر روابط روسیه و آمریكا در دوره ریاست جمهوری پوتین و بوش شاهد از دست رفتن عمیق اعتماد متقابل بوده است كه تاثیرات آن تا به امروز نیز پابرجاست و با توجه به بازگشت دوباره پوتین به مسند ریاست جمهوری انتظار نمی رود كه این روند دچار تحولات بنیادینی شود، به ویژه كه پوتین با ترجیح دادن سفر به پكن به جای كمپ دیوید در هفته های نخست دوره جدید ریاست جمهوری خود نشان داد كه پیشبرد سیاست نزدیكی به شرق را به بدقولی های غرب ترجیح می دهد.

'فئودور لوكیانف' ستون نویس ریانووستی در این ارتباط می گوید: رییس جمهوری روسیه (پوتین) معتقد است كه نمی توان به هیچ توافق نجیبانه یا مذاكرات واقعی و مبتنی بر اعتماد متقابل با آمریكا دست یافت و تنها می توان به چانه زنی های طولانی و دشوار با واشنگتن برای دستیابی به امضای موافقتنامه های حقوقی الزام آور امیدوار بود.

از سوی دیگر اجرای سیاست 'نوسازی' نیز كه مدودیف در چهار سال ریاست جمهوری خود از آن به عنوان یكی از دستاوردهای خود در عرصه سیاست خارجی یاد می كرد، با بدعهدی اوباما مبنی بر از سرگیری مذاكره با چك و لهستان برای استقرار دوباره اجزای سپر دفاع موشكی آمریكا در خاك این كشورها به بن بست رسید.

با از سرگیری مذاكرات آمریكا و چك و لهستان برای استقرار بخش هایی از سپر دفاع موشكی آمریكایی در خاك این كشورها، مسكو متوجه شد كه وقفه چند ساله آمریكایی ها در این زمینه برای فریب كرملین برای همراهی در تحریم ایران بوده است و سران كاخ سفید در اصل اعتقادی به توجه به نگرانی های امنیتی روس ها درباره سپر یاد شده ندارند.

حال روابط روسیه و آمریكا رو به وخامت گذاشته است و میوه های نارس سیاست

'نوسازی' در مناسبات دو كشور ترشیده و موج جدیدی از تهدیدهای دوجانبه از سوی مقام های ارشد دو كشور آغاز شده است كه در خودداری پوتین از حضور در كمپ دیوید و واكنش اوباما به این اقدام با اعلام خودداری از شركت در نشست آتی اتحادیه اقتصادی كشورهای آسیا و اقیانوس آرام در شهر ولادی وستوك روسیه نمود یافت.

تشنج در روابط كرملین و كاخ سفید پس از بازگشت مجدد پوتین به مسند ریاست جمهوری روس ها در قالب لفاظی های ضدروسی- ضد آمریكایی مقام های دو كشور ادامه یافت و

'هیلاری كلینتون' و 'سرگئی لاوروف' وزرای امور خارجه آمریكا و روسیه در بستر تحولات منطقه ای به ویژه مسایل جاری سوریه به متهم كردن همدیگر روی آوردند.

در واقع اظهارات مناقشه آمیز و جدلی سیاست سازان ارشد روسیه و آمریكا در ماه های اخیر نشان داد كه آتش زیر خاكستر اختلافات ریشه ای و عمیق مسكو و واشنگتن می تواند با كوچك ترین بهانه ای شعله ور شود و اقدامات نمادین سران دو كشور تنها گامی در راستای جلوگیری از تحقق چنین امری است.

با این نگاه كارشناسان مسایل سیاسی با اشاره به مانور آمریكا بر سر لغو اصلاحیه

'جكسون - وندیك' و احتمال بالای تصویب لایحه عادی سازی تجارت با روسیه از سوی مجلس سنا می گویند كه واشنگتن همزمان با این اقدام، قانون جنجالی موسوم به 'پرونده ماگنیتسكی' را تصویب خواهد كرد تا نظریه 'دشمن خارجی' به عنوان یكی از بنیان های سیاست خارجی كاخ سفید در روابط با كرملین همچنان پابرجا بماند.

از سوی دیگر روابط روسیه و آمریكا در هفته های اخیر تحت تاثیر رویدادهایی مانند انتقاد واشنگتن از تصویب قانون افزایش مجازات تخلف در اجتماعات در روسیه، اقدام پلیس مسكو در بازرسی از منازل سران گروه های مخالف دولت روسیه و نیز رسوایی های ناشی از اظهارات ضدروسی و مداخله جویانه 'ویلیام مك فول' سفیر آمریكا در مسكو بوده و مجموعه این رخدادها موجب شده است كه موج جدیدی در تنش در روابط دو كشور راه بیافتد.

كارشناسان با اشاره به موج دایمی تنش در روابط آمریكا و روسیه می گویند هر چند چانه زنی های تند و خشن همراه با بهره گیری از جنگ تبلیغاتی در میان قدرت های بزرگ امری طبیعی است، ولی واقعیت این است كه آمریكا هرگز به دنبال كاستن از دامنه تنش های خود با روسیه نیست و همین امر سیاستمداران روس را به اتخاذ رویكردهای تقابلی بر می انگیزد.

در نهایت می توان گفت كه نگاهی اجمالی به روابط چندلایه مسكو و واشنگتن دال بر وجود

ابری از دشمنی جاویدان در آسمان مناسبات دو كشور و ثبات شكننده حاكم بر فضای تعامل میان این دو می باشد و به همین دلیل نیز میان پوتین و اوباما به عنوان سرمداران روسیه و آمریكا هیچ نشانی از دوستی و همدلی نیست و نباید نیز در آینده چنین انتظاری داشت.

اروپام/518**1368**